Gepubliceerd: 20 oktober 2023 om 13:40
Als we na het werk thuiskomen, de elektrische auto aan de lader zetten, het huis verwarmen met de warmtepomp en elektrisch koken, moet er stroom zijn. Omdat het piept en kraakt op het elektriciteitsnet, moeten grootverbruikers dan maar even – letterlijk – dimmen, vindt energieminister Rob Jetten (D66). Maar hoe werkt dat precies?
Om stroomuitval op piekmomenten te voorkomen, moeten bedrijven hun machines op andere momenten vaker aanzetten. Tenminste: dat is het plan van demissionair minister Jetten. Tussen 16.00 en 20.00 uur bijvoorbeeld, wanneer huishoudens veel elektriciteit gebruiken, moeten bedrijven hun machines uitschakelen of zachter zetten. De regering wil bedrijven hiertoe zo nodig forceren: in ruil daarvoor betalen ze minder voor hun elektriciteit.
Wat is precies het probleem?
In een aantal regio’s in Nederland – waaronder Gelderland – groeit de vraag naar elektriciteit sneller dan het elektriciteitsnet aankan. Volgens regionale netbeheerder Liander komt dit deels doordat mensen warmtepompen installeren en in elektrische auto’s rijden, maar ook doordat er steeds meer woningen bijkomen.
In november vorig jaar bereikte het hoogspanningsnet in Gelderland al zijn maximale capaciteit; steeds vaker moeten ‘nee’-aanvragen voor nieuwe (of zwaardere) aansluitingen van woningen of bedrijven worden verkocht. Sinds november vorig jaar is de wachtrij met duizend groothandelsklanten gegroeid. “We realiseren ons dat dit een enorme impact heeft op bedrijven in Gelderland”, zegt directeur Marc de Zwaan, die bij TenneT verantwoordelijk is voor de stroomcapaciteit. “We werken er hard aan om het net uit te breiden, maar dat kost tijd.”
Wat is de oplossing?
Een uitbreiding van het elektriciteitsnet. Maar dat betekent: nieuwe elektriciteitscentrales en meer en dikkere kabels. In Gelderland zal bijvoorbeeld in drie jaar tijd 1250 kilometer kabel worden aangelegd. Volgens Liander zal het echter tot 2029 duren voordat het elektriciteitsnet in Gelderland voldoende is uitgebreid om iedereen op de wachtlijst te bedienen.
Zo wil Gelderland in 2030 meer dan 70.000 bestaande woningen verduurzamen (onder andere voorzien van zonnepanelen en warmtepompen), maar met het huidige elektriciteitsnet kan dat maar voor een kwart. Dus tot die tijd moet er iets anders worden gedaan om ervoor te zorgen dat de huisvesting niet wordt aangetast.
Daarom wordt er gekeken naar mogelijkheden om het stroomverbruik tijdens piekuren te verminderen, ook wel bekend als spitsmijden.
Is het idee van spitsmijden dat Jetten nu voorstelt echt nieuw?
Ja en nee. Mogelijkheden om de spits te mijden in het elektriciteitsverbruik bestaan al enige tijd. Liander biedt bijvoorbeeld verschillende contractvormen aan voor bedrijven die willen deelnemen aan zogenaamd ‘congestiemanagement’. Nieuw is dat de minister bedrijven wil forceren als dat nodig is.
Hoe werkt spitsmijden precies?
Dat hangt af van het contract. Er kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat bedrijven hun stroomverbruik op afroep verminderen – ze horen het een dag van tevoren. Meestal ziet de netbeheerder een piek in het verbruik aankomen: bedrijven wordt dan gevraagd hun machines een tijdje uit te schakelen, bijvoorbeeld tussen 14.00 en 16.00 uur de volgende dag.
Bedrijven waarmee een dergelijke overeenkomst wordt gesloten, ontvangen een soort vaste vergoeding voor hun bereidheid om het stroomverbruik op verzoek te verminderen en mogelijk ook een bedrag per gesprek.
Een andere optie is dat bedrijven zich vrijwillig aanmelden voor een black-out periode. Dan, een dag voordat het stroomprobleem zich voordoet, worden ze gevraagd door een veiling die hun afname voor een paar uur kan verminderen. In feite verkopen bedrijven dan de stroom die ze normaal zouden gebruiken.
Zijn er bedrijven bereid om mee te doen aan spitsmijden?
In 2018 heeft Liander met Van der Valk Hotel en supermarktketen Lidl in Nijmegen-Noord afgesproken dat zij op bepaalde tijden minder stroom verbruiken. Zelfs toen was het elektriciteitsnet al overbelast namelijk.
We hebben niet genoeg bedrijven gevonden. Niet eens de helft van wat we nodig hebben
Bedrijven zijn de afgelopen maanden ook gevraagd om mee te doen aan zogenaamde spitsmijden. Uit onderzoek dat TenneT deze week publiceerde, blijkt dat te weinig bedrijven kunnen of willen meedoen. “We hebben niet genoeg bedrijven gevonden. Nog niet de helft van wat we nodig hebben”, zegt TenneT-directeur De Zwaan.
Volgens hem is de huidige vergoeding voor spitsmijden nu te laag. “Het loont niet voor bedrijven om deel te nemen.”
Minister Jetten kondigde deze week een hogere vergoeding aan voor bedrijven die meedoen aan spitsmijden. Ondertussen hebben tuiniers in Gelderland zich aangemeld voor spitsmijden.
Bron: AD