Artikel geschreven door Charlotte Klein voor NOS Nieuws op dinsdag 17 januari 2023

De Tweede Kamer debatteerde over de afbouw van de salderingsregeling, waarbij eigenaren van zonnepanelen geld kregen voor hun opgewekte zonnestroom. Het was bedoeld om te stimuleren, en het heeft gewerkt: een op de vijf huishoudens heeft ze op het dak, waarmee Nederland Europees koploper is.

Volgens politici wordt de regeling steeds oneerlijker, is een zonnepaneel ook zonder de regeling nog rendabel en remt het bovendien de ontwikkeling van thuisaccu’s. Deze kunnen worden gebruikt om het overvolle elektriciteitsnet te ontlasten.

‘Gek worden’

Saldering heeft daarom zijn beste dag gehad, zegt niet alleen de coalitie, maar ook zonnepanelenbrancheclub Holland Solar, Netbeheer Nederland en Autoriteit Consument en Markt (ACM).

“Het gaat waanzinnig met zonnepanelen, dankzij saldering zijn veel particulieren betrokken bij de energietransitie”, zegt Wijnand van Hooff, algemeen directeur van Holland Solar. “De regeling was bedoeld als begin en dat is meer dan gelukt. Het is tijd om hem af te bouwen.”

Wat is netten?

Op het moment dat een huishouden meer stroom produceert dan het verbruikt, bijvoorbeeld tijdens een zonnige middag, levert het die extra stroom aan het net. Als de wasmachine en de oven 's nachts in het donker worden aangezet, krijgt het huis elektriciteit van het elektriciteitsnet.

Opwekking en verbruik worden met elkaar verrekend, en dat heet salderen. Een huishouden dat in een jaar meer produceert dan het verbruikt, krijgt een extra betaling.

De energieleveranciers krijgen hierdoor te maken met extra kosten, die zij doorberekenen aan al hun klanten. Volgens de ACM betalen huishoudens zonder zonnepanelen bij de huidige stroomprijzen dus enkele tientjes per maand extra.

Naarmate de groep met zonnepanelen groeit, betaalt een steeds kleinere groep mensen voor een groeiende groep. Dat is het oneerlijke aspect van de regeling.

Blijft winstgevend

Er is nog een reden om het af te schaffen: een zonnepaneel verdient zichzelf in no time terug met hoge energieprijzen. “Voor de Oekraïne-oorlog was de terugverdientijd zeven jaar, nu is dat soms al in amper twee jaar”, zegt Hans-Peter Oskam van Netbeheer Nederland. “Maar ook zonder netto-meting blijft het zeer winstgevend.”

Het plan is als volgt. Vanaf 2025 neemt het bedrag dat wordt verrekend stap voor stap af. In 2031 wordt het geleidelijk afgeschaft. Dan krijgt u nog steeds een vergoeding voor geleverde elektriciteit op basis van de werkelijke elektriciteitsprijs.

Politiek verslaggever Ewoud kieviet

"Het kabinet wil al jaren af van de balanssteun, maar nu gaat het echt gebeuren. Door de hoge energieprijzen zorgt de regeling voor te veel ongelijkheid, aldus de coalitie en partijen als PvdA en GroenLinks.

Anderzijds willen ze garanties dat het rendabel blijft om zonnepanelen aan te schaffen; de investering moet in zeven jaar terugverdiend zijn.

De VVD, D66 en ChristenUnie willen subsidie voor thuisbatterijen en buurtbatterijen in plaats van steun voor zonnepanelen. Linkse oppositiepartijen en het CDA denken dat dit voor nog meer ongelijkheid zal zorgen: "We moeten de Tesla-batterij niet subsidiëren."

Er is nog een derde reden waarom het anders moet: het net loopt over. Gemiddeld geeft een huishouden tweederde terug. Omdat de zon meestal op dezelfde plaatsen schijnt, gebeurt dit op dezelfde tijden.

Oskam: “Er zijn nu al momenten in de zomer dat heel Nederland van zonnestroom kan worden voorzien.”

Daarom moeten we volgens Netbeheer Nederland stroom gebruiken op momenten dat de zon schijnt, maar afstemmen kan lastig zijn en wordt momenteel niet aangemoedigd.

De markt voor thuisaccu’s groeit dan ook gestaag, vooral in Duitsland. Nederland blijft merkbaar achter. Waarom? Van Hooff: “Door de salderingsregeling is er geen prikkel om er een te nemen. Het is voordeliger om stroom aan het net te leveren dan deze op te slaan in een thuisbatterij.”

“Maar nu wordt het net gebruikt als één grote gratis batterij, en het net is vol,” zegt Oskam. Maar net als Milieu Centraal pleit ook hij voor een toekomst waarin generatie en consumptie op elkaar zijn afgestemd. “De thuisbatterij is niet de enige, maar een van de oplossingen daarvoor.”